برخی رسانه های غربی مدعی شده اند که نشانه‌هایی از آمادگی‌های آمریکا برای ایجاد اختلال در حرکت کشتی‌های تجاری وابسته به ایران به بهانه تحریم‌ها مشاهده شده است. این ادعا در شرایطی مطرح می شود که پس از آغاز فعال سازی مکانیسم ماشه پیش بینی هایی در خصوص آغاز فشارهای تحریمی آمریکا و سایر کشورهای غربی بر فعالیت های تجاری ایران وجود داشت.

 قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خارمیانه وزارت امور خارجه و دیپلمات با سابقه ایرانی در مالزی و یونان در گفت و گو با فرارو به بررسی وضعیت موجود پرداخته است:

آغاز اعمال فشار روی تجارت ایران قابل پیش بینی بود

قاسم محبعلی گفت: «این که آمریکا بخواهد در مسیر تردد کشتی های تجاری ایران، اختلال ایجاد کند، بخشی از قطعنامه ۱۹۲۹ است که مجوز داده کشورها در راستای اجرای قطعنامه، هر کشتی، هواپیما یا هر ابزار انتقال بار را که به مقصد ایران حرکت می کند، مورد بازرسی قرار دهند. کالاهای تحت تحریم را از کشتی ها ضبط کنند یا اجازه انتقال این بارها را ندهند. بنابراین ایالات متحده نیز در راستای همین موضوع، یعنی در راستای بازگشت تحریم ها یا اسنپ بک، همین کار را انجام می دهد. بنابراین به جز ایالات متحده هر کشوری می تواند این حرکت را انجام دهد. البته طبیعیست که جهت گیری های سیاسی و امنیتی دخیل در این رفتارها می تواند با آثار و عواقب متعددی همراه شود. همانطور که در سال های ۹۰ و ۹۲ این کار را درباره کشتی ها نکردند. این در حالیست که این رفتارها درباره یمنی ها انجام شده و صراحتا اعلام شده که چندین بار کشتی های یمنی ها ضبط شده است.»

وی افزود: «در قطعنامه مرتبط با یمن نیز دستورالعملی مشابه قطعنامه ۱۹۲۹ وجود دارد. به هر حال این وضعیت، غیرقابل پیش بینی نبود و از قبل پیش بینی می شد این حوادث رخ دهد. همچنین می دانستیم که اگر چنین قطعنامه ای فعال شود، می تواند روی تجارت خارجی ایران، فشار زیادی را وارد کند.»

هزینه های استفاده از دیپلماسی در هر زمانی متفاوت است

این دیپلمات با سابقه ایران در پاسخ به سوالی درباره بن بست ها و راهکارهای سیاست خارجی ایران در شرایط فعلی گفت: «در دیپلماسی دریچه های مختلفی وجود دارد و ممکن است به نتیجه برسد اما هزینه های آن متفاوت است. یعنی در هر شرایطی، حتی اگر یک کشور در جنگ باشد، بالاخره این دیپلماسی، مذاکرات سیاسی و راه حل های دیپلماتیک است که به جنگ پایان می دهد. درست مثل غزه. با این که جنگ در غزه نابرابر است، نهایتا، برای حل و فصل آن از ابزار دیپلماسی استفاده می شود. یا در تجربه جنگ ایران و عراق که در آن جنگ هم دیپلماسی به جنگ خاتمه داد. اما هزینه های استفاده از این ابزار در هر زمانی متفاوت است. قطعنامه های فصل ۷، همگی الزام آور محسوب می شوند و کشورها، موظف هستند بر اساس منشور سازمان ملل این قطعنامه ها را اجرا کنند. طبیعتا این یک موضوع سیاسی است و کشورها با توجه به منافع سیاسی و امنیتی خود ممکن است این قطعنامه ها را اجرا کنند یا خیر. »

وی افزود: «این شرایط برای کشور ما جدید است و نهایتا باید به راه حلی سیاسی برای آن فکر کرد. البته می توان به راه حل نظامی هم فکر کرد اما هزینه این نوع راه حل، نیز باید محاسبه شود. هر نوع راه حلی مشمول هزینه و فایده است. اگر راه حل نظامی اندیشیده شده است باید سنجید که آیا راه حل نظامی، هزینه کمتری برای کشور دارد؟ منطق می گوید هزینه های دیپلماتیکی و مذاکراتی قطعا کمتر از روشهای نظامی است. اگر دوباره جنگی آغاز شود، مشخص نیست پایان آن چه زمانی خواهد بود و چه هزینه هایی خواهد داشت.»

شرایط امروز با شرایط زمان آقای خاتمی متفاوت است

این تحلیلگر ارشد سیاست خارجی گفت: «پنجره دیپلماسی هیچوقت بسته نمی شود. هر اندازه شرایط سخت تر باشد، تصمیم گیری ها دشوارتر می شود و باید به سمت تصمیمات بزرگ تر حرکت کرد. شاید حتی یک سال پیش، شرایط، با امروز متفاوت بود. همانطور که شرایط توافق سال ۲۰۱۵ با شرایط زمانی که آقای خاتمی با اروپایی ها توافق کرد، کاملا متفاوت بود. در دوران آقای خاتمی که ایران وارد توافق شد، اروپایی ها و غربی ها در ازای تن دادن ایران به توافق، مشوق و جایزه هم در نظر می گرفتند در سال ۲۰۱۵ تحریم ها را کاهش دادند ولی اکنون ممکن است در صورت آغاز مذاکرات، فعلا گزینه نظامی را کنار بگذارند.»